شیرازه دوزی فرش، یکی از مراحل اساسی و حیاتی در فرشبافی است که تاثیر مهمی بر استحکام و زیبایی فرش دارد. در این فرایند، حاشیههای فرش با استفاده از نخهای ضخیم و سوزنهای مخصوص دوخته میشود. این عمل به پایداری و ماندگاری فرش کمک میکند، زیرا از جدا شدن تار و پود آن جلوگیری میکند.
در واقع، شیرازه دوزی یک فرآیند است که نخهای بافت را در حاشیه فرش به دور چند تار چله پیچیده و ثابت میکند. این کار باعث میشود نخ‌ها به طور محکم‌تری به فرش متصل شوند و از جدا شدن آنها جلوگیری شود. بنابراین، با انجام شیرازه دوزی، استحکام و پایداری فرش افزایش می‌یابد و از احتمال جمع شدن و ریزش گره‌ها جلوگیری میشود.
علاوه بر این، شیرازه دوزی باعث زیبایی و تمیزی بیشتر فرش میشود. پس از انجام این کار، پیشنهاد میشود که ریشه‌های فرش نیز کاور شوند تا استحکام و دوام آن بهبود یابد. به این ترتیب، فرش شما همچنان زیبا و پایدار خواهد ماند و می‌توانید از آن برای مدت‌های طولانی لذت ببرید.
کلیک کنید: تفاوت خشک کردن فرش و موکت در خانه و قالیشویی ها
انواع شیرازه های فرش
شیرازه های فرش براساس روش بافت به سه نوع شیرازه متصل، شیرازه منفصل و شیرازه ی حصیری تقسیم می شوند که شامل موارد زیر است:
شیرازه دوزی متصل
شیرازه دوزی به روش متصل یکی از انواع شیرازه های فرش است که در زمان بافت فرش، به صورت موازی با خطوط سایر پودها و به دور چند تار از تارهای چله بافته میشود. برای انجام شیرازه دوزی متصل، پس از هربافتن رج‌های قالی، نخهای شیرازه به دور تعدادی از نخهای چله پیچیده می‌شوند. این روش دارای مزایا و معایب مختلفی است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
معایب
این روش برای بافندهها وقت‌گیر است و نیاز به دقت و حوصله دارد.
اگر به درستی انجام نشود، اطراف فرش به صورت شکیل و یکدست به نظر نمی‌رسد و ظاهر فرش زیبایی را از دست می‌دهد.
اگر بافندهها تجربه و تخصص کافی نداشته باشند، ممکن است شیرازه دوزی متصل به جمع شدن فرش بیشتر کمک کند و به جای زیبایی، عدم تناسب در نقشه فرش ایجاد شود.
مزایا
شیرازه دوزی به روش متصل دارای مزایایی است که آن را از روش‌های دیگر متمایز میکند:
- همزمانی با بافت فرش: در این روش، شیرازه دوزی همزمان با بافت فرش انجام میشود، بنابراین لازم نیست که پس از بافت فرش، جداگانه شیرازه دوزی انجام شود. این باعث صرفه‌جویی در زمان و کاهش زمان تکمیل فرش میشود.
- ظاهر مرتب و زیبا: اگر شیرازه دوزی به خوبی انجام شود، فرش به شکل بسیار مرتب و زیبا به نمایش در می‌آید. این روش باعث ایجاد یک الگوی یکپارچه و زیبا در سراسر سطح فرش میشود.
- استحکام بیشتر فرش: شیرازه دوزی متصل باعث استحکام بیشتری در ساختار فرش میشود. این استحکام بیشتر باعث میشود فرش در برابر فشارهای خارجی و استفاده‌های روزمره مقاوم‌تر باشد و بیشترین عمر ممکن را داشته باشد.
شیرازه دوزی منفصل
شیرازه دوزی به روش منفصل یک روش خاص برای تزئین حاشیههای فرش است که به دقت و حوصله بالایی نیاز دارد. در این روش، پس از بافت و پرداخت فرش، ابتدا باید فرش را از دار آویزان کرده و سپس شیرازه دوزی را آغاز کرد. در طول این فرآیند، پوده‌های حاشیه با استفاده از نخهای ویژه و با استفاده از سوزنهای مناسب به شکلی دقیق و زیبا به حاشیه متصل می‌شوند.
مزایا:
- استحکام حاشیه‌ها: این روش باعث ایجاد حاشیههای با استحکام بیشتری میشود که در برابر فشارهای خارجی و استفاده روزمره مقاوم‌تر هستند.
- ظاهر زیبا و تمیز: حاشیههای دوخته شده به این روش، ترتیب و تنظیم دقیقی دارند و اطراف فرش را به شکل شکیل و زیبا می‌بیند.
- رفع کجی: در فرشهای دستبافت، اغلب اختلاط‌هایی وجود دارد که با این روش شیرازه دوزی، این کجی‌ها رفع می‌شوند.
معایب:
کمبود استحکام در رج‌ها: در صورتی که شیرازه دوزی به نحو صحیح انجام نشود، فرش ممکن است در نقاط مشخصی از حاشیه به استحکام کافی برخوردار نباشد.
شیرازه دوزی حصیری
روش شیرازه دوزی حصیری معمولاً در بافت گلیم‌ها و فرش‌هایی که در روستاها تولید می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش مشابه روش شیرازه دوزی منفصل است، به این صورت که ابتدا فرش بافته میشود و سپس شیرازه‌هایی که پیش‌تهیه شده‌اند، به فرش دوخته می‌شوند.
در این روش، ابتدا فرش را روی یک سطح صاف پهن می‌کنند؛ سپس دو رج پرز را از قسمت ساده و در جهت طرح فرش برش می‌دهند و آنها را کوتاه می‌کنند. سپس فرش را به سمت پشتش پهن می‌کنند و شیرازه‌های پیش‌تهیه شده را با استفاده از نخهای محکم و با رنگ‌های مشابه با رنگ‌های فرش دوزند. مزایا و معایب این روش شیرازه دوزی در حصیری مشابه با روش شیرازه دوزی منفصل است.
اهمیت شیرازه دوزی برای انواع فرش
شیرازه دوزی برای تمامی انواع و مدل های فرش، از جمله دستبافت، ماشینی، فانتزی، گلیم و غیره، امری حیاتی و ضروری است. اگر متوجه شدید که فرش‌هایتان شیرازه دوزی نشده‌اند، حتماً باید برای جلوگیری از هم‌گسستگی تار و پود آنها را به رفوگران و بافنده‌های با تجربه و متخصص بسپارید.
تفاوت‌های مهم در شیرازه دوزی میان فرشهای ماشینی و دستبافت
- شیرازه دوزی در فرشهای ماشینی و دستبافت: در فرشهای ماشینی، شیرازه دوزی به صورت سردوز با استفاده از ماشین‌های فرشبافی انجام میشود. اما در فرشهای دستبافت به دلیل حساسیت بیشتر، این کار به روش منفصل و با دست دوخته میشود.
- سرعت و دقت در شیرازه دوزی ماشینی: به دلیل استفاده از ماشین‌های فرشبافی در فرشهای ماشینی، سرعت و دقت کمتری در شیرازه دوزی این نوع فرش‌ها مورد نیاز است که ممکن است باعث کاهش قیمت آنها نسبت به فرشهای دستبافت شود.
- نوع نخ‌ها برای شیرازه دوزی: در فرشهای دستبافت، نخهای به‌کاررفته برای شیرازه دوزی مرغوب‌تر و محکم‌تر از انواع ماشینی هستند که این موضوع باعث افزایش هزینه شیرازه دوزی در این نوع فرش‌ها میشود.
توصیه نهایی
با توجه به حساسیت و اهمیت شیرازه دوزی در استحکام و زیبایی فرش‌ها، اگر قصد دارید فرشهای خود را شیرازه دوزی کنید، بهتر است آنها را به رفوگران و یا بافنده‌های با تجربه و متخصص بسپارید.
سوالات متداول
- شیرازه دوزی چیست و چه تاثیری بر فرش دارد؟
شیرازه دوزی، یکی از مراحل اساسی و حیاتی در فرشبافی است که تاثیر مهمی بر استحکام و زیبایی فرش دارد. در این فرایند، حاشیههای فرش با استفاده از نخهای ضخیم و سوزنهای مخصوص دوخته میشود که از جدا شدن تار و پود آن جلوگیری میکند. - چه انواعی از شیرازه دوزی در فرش وجود دارد؟
شیرازه دوزی در فرش به سه نوع متصل، منفصل و حصیری تقسیم میشود. هریک از این انواع دارای روشها و ویژگیهای خاص خود هستند که برای استحکام و زیبایی فرش اهمیت دارند. - مزایا و معایب شیرازه دوزی متصل چیست؟
مزایای شیرازه دوزی متصل شامل همزمانی با بافت فرش، ظاهر مرتب و زیبا، و استحکام بیشتر فرش است. اما معایب آن شامل وقتگیری و نیاز به دقت بالا از سوی بافندهها میباشد. - چرا شیرازه دوزی برای تمامی انواع فرش اهمیت دارد؟
شیرازه دوزی برای تمامی انواع فرش اهمیت دارد زیرا بهبود استحکام، جلوگیری از جدا شدن تار و پود، زیبایی بیشتر فرش، و افزایش دوام و عمر مفید آنها را فراهم میکند.